Barykady i katorga. Wspomnienia anarchisty

---

Wspomnienia N. G. Granatsztajna są interesujące z wielu powodów. Przede wszystkim ukazują obraz „rewolucyjnych' Łodzi i Warszawy z perspektywy aktywnego uczestnika radykalnych organizacji lewicowych. Wypełnione są niezliczonymi opisami zajść ulicznych, bójek i starć z policją oraz przeciwnikami politycznymi, ukazując tym samym nastrój robotniczych miast zaboru rosyjskiego. Ilustrują także metamorfozę ideową ich bohatera, syna biednego żydowskiego rzemieślnika z Bełchatowa, który poszukując lepszych warunków życia przeniósł się do Łodzi, gdzie przeszedł inicjację ideową, angażując się w działalność „Bundu'. Z kolei, zasilając szeregi uciekinierów na paryskim bruku, stał się anarchistą. Fascynacja nową ideą pchnęła go do powrotu na ziemie zaboru rosyjskiego w celu organizacji zrębów ugrupowań anarchistycznych. Jego wspomnienia są wreszcie wstrząsającą opowieścią o paśmie przemocy i upokorzeń w syberyjskich więzieniach, a także walki o przeżycie i godność osobistą na katordze.